از بزرگترین و مهندسی ترین شاهکارهای تاریخ ایران زمین می توان به سی و سه پل اشاره کرد که از مهم ترین جاذبه های گردشگری ایران و اصفهان می باشد. این پل دارای 300 متر طول می باشد و عرض آن نیز حدود 14 متر است. این پل تاریخی که قدمت آن به دوره شاه عباس اول صفوی باز میگردد با دستور این شاه صفوی و توسط سردار بزرگ او به نام الله وردی هان در سال 1005 هجری بنا شده است. جشن های بزرگ و باشکوهی در عصر قدیم همچون آبریزان در کنار این پل برگزار شده است. مراسم خاج شویان مربوط به اهالی ارامنه جلفا نیز در کنار این پل برگزار می شده است.
سی و سه پل، نخست دارای چهل چشمه بوده که از هر کدام آب خارج می گردیده است. امروزه هفت دهانه این پل مسدود شده و در حال حاضر دارای 33 دهانه می باشد و از این رو به پل 33 چشمه مشهور شده است. در دوره های مختلف این پل با نام های متفاوتی خوانده می شد از جمله: پل شاه عباسی، پل الله وردی خان، پل جلفا و پل سی و سه چشمه. این پل در اصل جهت اتصال میان دو خیابان چهار باغ کهنه عباسی و خیابان چهارباغ بالا و باغ هزار جریب و عباس آباد بنا شده شود.
وضعیت این پل با زمان قدیمش چندان تفاوتی نکرده است. ایوانچه ها و غرفه های زیبای دو طرف پل که محل نشستن اهالی و عبور و مرور بوده است به همان شکل اولیه دست نخورده باقی مانده است.
غار کتله خور در دل کوه های آهکی جنوب استان زنجان در پنج کیلومتری گرماب از توابع شهرستان خدابنده واقع شده است. این منطقه محل سکونت ایل شاهسون های افشاری است. راه دسترسی مناسب، امکانات رفاهی و جاذبه های گردشگری منطقه، از جمله ویژگی هایی است که مطمئنا می تواند کتله خور و اطرافش را به منطقه ای خوب برای بازدید با تور ایرانگردی تبدیل کند.
کتله خور معانی مختلفی مثل تپه خورشید، روستای بدون خورشید و غیره دارد. البته مناسبترین معنی بدست آمده یک کاربرد ترکی است که در آن کتله به معنی ناهمواری های داخل غار و خور به معنی راحتی است که به صورت کلی به نظر می رسد معنی اصلی آن پستی و بلندیهای راحت و دنج بوده است.
غار حدودا 10 کیلومتر طول دارد و برای اولین بار در بهار سال 1331 ، توسط یک هیئت کشف شد. براساس بررسی های انجام شده غار کتله خور تقریبا حدود 30 میلیون سال می تواند قدمت داشته باشد. سال پیدایش این غار برای اولین بار توسط انسان معلوم نیست ولی مردمان این منطقه از سال پیدایش در این غار رفت و آمد داشته اند.
دهانه ورودی غار به صورت طاق مثلثی شکل به قطر 70 سانتیمتر تنها راه دسترسی به داخل غار می باشد. عمق غار از 150 متر شروع شده و در برخی قسمت ها زیاده شده و تا 700 متر هم می رسد. استالاگیتها و استالاگمیتها با ارتفاع 30 تا 40 متر ، کف و سقف غار را پوشانده اند و صحنه ای زیبا شکل گرفته است.
یکی از ویژگی های خوب بازدید از ین غار، مجموعه تفریحی است که دارای 12 سوئیت تک خوابه و دو خوابه می باشد که با داشتن امکاناتی نظیر حمام، سرویس بهداشتی فرنگی و ایرانی، وسایل پخت و پز، و … محیط مناسبی را جهت اسکان شبانه گردشگران است.
دریاچه شورمست، تنها دریاچه طبیعی شهرستان سواد کوه که وسعت آن 15هزار متر مربع و عمق آن 5متر است.این دریاچه در 5.5کیلومتری شهرپل سفید واقع شدهاست .
دریاچه طبیعی شهرستان سوادکوه، در 6کیلومتری غرب شهر پل سفید و در ارتفاعات مشرف به این شهر در مجاورت روستای شورمست واقع شدهاست. منظره این دریاچه با جنگل اطراف آن که از درختان کهنسال و بلند قامت توسکا پوشیده شده، آن را به یکی از زیباترین اماکن موجود در شهرستان سوادکوه تبدیل ساختهاست. در حال حاضر همواره مسافران، طبیعت گردان و ماهیگیران زیادی از این دریاچه بهرهبرداری میکنند. با بهسازی راه دسترسی، احداث امکانات تفریحی مانند قایق، پدالو، اسکی روی آب و اقامتگاه ساده بهمراه سرویس بهداشتی، میتوان به جذب توریست در شهرستان سوادکوه کمک شایانی نمود.
با توجه به موقعیت قرارگیری این دریاچه که در واقع دروازه ورود به استان مازندران از محور سواکوهاست و فاصله تقریبی 200کیلومتری از تهران که مسافت نسبتا کوتاهی میباشد انتظار میرود مورد استقبال زیادی واقع گردد. دریاچه مورد نظر در فاصله 5کیلومتری از شهرک صنعتی شورمست پل سفید قرار دارد و به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تهران شمال و وجود دو محور جاده آسفالته و راه آهن از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار است. با توجه به توسعه جادهای چهاربانده کردن این محوراز تهران به سوادکوه و قائمشهر روز به روز بر میزان استقبال از این دریاچه افزوده میشود. روستا و دریاچه شورمست در ناحیه جنوبی استان مازندران و در جنوب غربی شهرستان سوادکوه، شهر پل سفید قرار دارد.
آبشارهای شوشتر(سیکاها) در استان خوزستان واقع است. سازههای آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهرهگیری از نیروی آب بهعنوان محرک آسیابهای صنعتی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند .
در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در قسمت انتهایی ضلع غربی این مجموعه، سیکا قرار دارد که دسترسی به فضای درون آن از طریق چند پله دستکند میسر است.درون این فضا یک حوض 8 ضلعی با کانالهای کوچک به چشم میخورد. آب این حوض از طریق یک جوی که از دیواره سیکا خارج میشود تأمین و از طریق دو کانال کوچک به درون رودخانه هدایت میشود.
این مجموعه جزئی از کانالهای آبرسانی به آسیابها بوده که بعدها در دوره قاجار و در زمان حکومت محتشم (از حکام محلی) سدی در این مکان زده شده و در این مکان آب از یک قسمت داخل و وارد یک 8 ضلعی گود شده و سپس از این 8 ضلعی وارد دو کانال و از آنجا وارد رودخانه میشود.در مورد معنای «سیکا» نظرات متفاوتی ارائه شده است. لغت نامه دهخدا سیکا را نوعی مرغابی یا نوعی درخت و قومی از هندوان دارای مهب وشنو که شعبهای از آیین بودائیست معرفی میکند.
مجموعه آسیابها و آبشارهای شوشتر در مسیر «رودخانه گرگر» که خود از شاهکارهای فنی و مهندسی اعصار کهن است، بنا شده است. رود گرگر کاملاً به صورت دستکند میباشد و احداث آن را به اردشیر بابکان، شاهنشاه ساسانی نسبت دادهاند.
یکی از ویژگیهای بسیار بارز مجموعه آسیابها و آبشارها مجاورت آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است. این محوطه علاوه بر استفادههای صنعتی، در ایام کم آبی نیز، آب مورد نیاز ساکنین را تأمین مینمود. یک ویژگی بسیار زیبا و منحصر بفرد بصری نیز که در این مجموعه وجود دارد و جلوهای خاص به آن میبخشد این است که آب حاصل از پساب آسیابها به صورت آبشارهای مصنوعی زیبا به محوطهای حوضچه مانند میریزد که منظرهای چشمنواز و دلانگیز را در مقابل دیدگان هر بیننده بوجود میآورد.
همچنین در محوطه پشت بند که محل آبگیری 3 تونل معروف «سه کوره»، «دهانه شهر» و «بلیتی» است نیز چشم انداز زیبایی به چشم میخورد. تونلهای سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظیفه انتقال حجم معینی از آب را برای به حرکت درآوردن پرههای آسیاب برعهده داشتهاند. مجموعه آسیابها و آبشارهای شوشتر با توجه به زمان ساخت از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است. این شاهکار مهندسی هم در ایران و هم در جهان بینظیر است.
آبشار کبودوال یکی دیگر از آبشارهای استان گلستان است که در چهار کیلومتری جنوب شهرستان علیآباد کتول و در عمق درهای از جنگلهای انبوه قرار دارد. کبودوال که تنها آبشار تمام خزه ای دنیا به شمار می رود، از چشمههای جنوبی ارتفاعات تشکیل شده و دارای آبی زلال، شفاف و قابل آشامیدن است.آب این آبشار از دامنه شمالی کوه هارون به ارتفاع 1780 متر سرچشمه می گیرد و با عبور از جنگل زیبای کبود وال منظره بسیار بدیعی را بوجود آورده است.
آبشار کبودوال یکی از مهمترین تفرجگاهها استان محسوب میشود و از تنوع گونههای گیاهی و چشمههای فراوان برخوردار است. این آبشار در فصول بهار و تابستان محل تفریح انبوه زیادی از مردم منطقه و گردشگران و طبیعتدوستان است.
در صورتی که از شهر گرگان به سمت علی آباد حرکت کنید تابلوها شما را به سمت آبشار و جنگل های کبودوال راهنمایی می کند که پس از 5 کیلومتر مسیر جنگلی به محل پارک خودرو خواهید رسید و از آنجا با پیاده روی نیم ساعته و گذر از کنار رودخانه به آبشار تمام خزه ای کبودوال میرسید.
تنگه شمشه از مکان های زیبای طبیعی روستای هلسم است که قدمتی چند هزار ساله دارد و کوه چرمین را به دو قسمت تقسیم می کند. این تنگه محل اتصال آب های دو بخش سیروان و چرداول است .
هوای مناسب و چمن زارهای اطراف رودخانه و آب زلالش در دو فصل بهار و تابستان برای هر بازدید کننده ای جذاب و خاطره انگیز می باشد . چشمه به ره زا هم چشمه آب شیرینی است که در دهانه جنوبی تنگه شمشه واقع شده و زیبایی این تنگه را صد برابر کرده است .
هوای مناسب آب زلال آن در دو فصل بهار و تابستان برای هر بازدید کننده ای خاطره انگیز است.
این محل در محل برش عرضی کوه لنه که سبب خروج رودخانه زنگوان از آن به سمت زهکش رودخانه چرداول شده است به خاطر تأثیرات آب بر سنگهای آهکی بستر خود شکلهای زیبایی به صورت استخر، رودخانه ای شکل داده که همراه با آثار قدیمی که بر دیوارههای اطراف تنگه به جای مانده دارای جذابیت قابل توجهی است.
وجود این چشمه و رود زیبای که از وسط تنگه میگذرد و بناهای تاریخی که در این منطقه وجود دارد و همچنین وجود پرندگان گوناگون در این منطقه زیبایی بخصوصی به آن داده است که نظر هر بیننده ای را به خود جلب میکند.
روستای بوژان در نزدیکی شهر نیشابور از دیگر روستاهای پلکانی ایران است که نه به خاطر پلکانی بودنش بلکه به دلیل آبشار زیبا و قرار گرفتن در دامنه رشته کوههای بینالود برای گردشگران جذابیت دارد.
بوژان (نیشابور)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران است. خانههای این روستا به شکل پلکانی است. بوژان در 5 کیلومتری شمال شرقی نیشابور و در دامنه ارتفاعات جنوبی رشته کوه بینالود قرار دارد.
بوژان در ارتفاعات سرسبز و سرشار از گلها و گیاهان دارویی قرار دارد و چشمانداز دره سرسبز روستا و رودخانه جاری آن همراه با منظره کشتزار و باغهای گسترده، جلوه بسیار زیبا و تماشایی دارند. روستا در شیبی ملایم در دو سوی دره در میان باغات واقع شده و خانهها در این شیب، به صورت پلکانی چیده شدهاند.
از دیگر جاذبههای روستا آبشارهای زیبای بوژان است که از ارتفاعات شمالی روستا سرازیر میشود. این مناظر پس از طی چند ساعت پیادهروی از داخل روستا به سمت شمال قابل دسترس است.
حواشی رودخانه پرآب و دائمی بوژان، بهویژه در بهار و تابستان، مکان مناسبی برای گذران اوقات فراغت گردشگران است. آبشار بسیار زیبایی از ارتفاعات پیرامون روستا سرازیر میشود. طبیعت سرسبز اطراف آبشار با گلها و درختچههای فراوان، زیبایی خاصی یافته است. در مسیر رودخانه بوژان، آبشارهای کوچک و بزرگ دیگری نیز وجود دارند که بر طراوت پیرامون آن میافزایند. در انتهای این روستا درهای بزرگ لابلای صخرههای بلند نفوذ کرده است که در امتداد این دره، رودخانه بوژان و آبشار زیبا و سفیدرنگ آن نمایان میشود. برای رسیدن به آبشار بوژان حدود دو ساعت پیادهروی از محل روستا لازم است. رودخانه بوژان به طول تقریبی 10 کیلومتر از کوههای گودزرد، بوژان و سیاه خانی سرچشمه میگیرد.
جزیره شاهی یا جزیره اسلامی تبریز با 23 هزار هکتار وسعت بزرگ ترین جزیره دریاچه ارومیه است که در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در فاصله 70 کیلومتری تبریز واقع شده است وجود جزیره سرسبز و خرم با آب شیرین و گوارا (جزیره 54 چشمه دارد) در دریایی شور و تلخ از عجایب و بدایع طبیعت و خلقت است. پرندگانی مانند پلیکان، آنقوت، فلامینگو و سایر پرندگان مهاجر در قسمت های باتلاقی جزیره و سواحل نیزاری آن زندگی می کنند.
جزیره اسلامی تنها جزیره مسکونی و آباد دریاچه در تابستان به صورت شبه جزیره در می آید و روستائیان این جزیره از راه خشکی به تبریز، آذرشهر، گوگان و شبستر رفت و آمد می کنند. در حال حاضر یک رشته جاده خاکی فرعی از جاده آسفالته تبریز- آذرشهر از کنار ایستگاه دام پروری خاصبان به سوی جزیره کشیده شده است. طول جزیره 24 و عرض آن 15 کیلومتر است. جزیره اسلامی منطقه گردشگری است. هفت روستای بزرگ و کوچک در آن موجود است که اهالی آن به زبان ترکی صحبت می کنند و بیشتر به کار کشاورزی اشتغال دارند.
در این جزیره بنادر آق گنبد و گمیچی برای پهلو گرفتن کشتی های باربری و مسافربری در مسیر شرفخانه به گلمانخانه اسکله دارند. در حال حاضر از دو سوی جزیره اسلامی و ارومیه بزرگراه شهید کلانتری ساخته شده است؛ از طریق این بزرگراه، دو استان آذربایجان شرقی و غربی به هم متصل شده اند. از نظر تقسیمات کشوری جزیره اسلامی تابع شهرستان شبستر است.
اما متاسفانه جزیره اسلامی یا جزیره شاهی تبریز بعلت عقب نشینی آب دریاچه ارومیه از حالت جزیره ای خارج شده و فقط نام آن را با خود به یدک می کشد. گفته می شود که هلاکو خان در این جزیره دفن شده است.
پل ورسک در دره ورسک در روستای ورسک، واقع در 45 کیلومتری جنوب شهر زیرآب و 85 کیلومتری شهر قائمشهر در محور فیروزکوه و در مسیر راه آهن شمال قرار دارد. پل ورسک از شاهکارهای مهندسی زمان خویش به حساب می آمده است. این پل در زمان حکومت رضاشاه در ایران توسط آلمانیها به رهبری سرمهندس اتریشی خود یعنی والتر اینگر ساخته شد. حجم پل ورسک که دارای 66 متر دهانه قوسی اصلی و 110 متر ارتفاع از ته دره است، جمعاً 4500 مترمکعب است. طول کلی پل 86 متر است. عظمت این پل که در واقع دو کوه عظیم و سخت را به یکدیگر اتصال می دهد ستودنی است. این پل راه ارتباطی راه آهن سراسری شمال جنوب بوده که با شگفتی تمام و با ابزار آلات بسیار ساده مانند دینامیت و دریل دستی ساخته شده بود و در ساخت آن از هیچ سازه فلزی استفاده نشده است. این پل در دوران جنگ جهانی دوم پل پیروزی نامیده میشد .
امروزه پل ورسک علاوه بر اهمیت ویژه در صنعت حمل و نقل، از جاذبههای سیاحتی کشور نیز محسوب میشود. پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب میشود و با شماره 1543 به ثبت ملی رسیده است. قطارهای مسافری تهران ـ ساری و تهران ـ گرگان پس از گذشت بیش از 70 سال هر روز 4 بار از روی آن میگذرد. قطارهای باری و سوختی نیز از روی آن میگذرند.
این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده نشده است. به بیان دیگر این بنا از ملات غیر مسلح ساخته شده است. هزینه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر 2 میلیون و 600هزار تومان بوده است. برای ساخت این پل عظیم چند طرح مبتنی براستفاده از مصالح بنایی که بیشتر مقرون به صرفه بوده، به تصویب رسید. پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب میشود و شماره ثبت تاریخی ملی آن 1534 می باشد. ورسک از جمله پلهای استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و اتریشی با تضمین 70 ساله احداث شد.
روستای ورسک در محدوده کوهستانی استقرار یافته و از سطح دریا 2140 متر ارتفاع دارد.
آب و هوای این روستا، تحت تأثیر اقلیم کوهستانی، در زمستان ها سرد و در بهار و تابستان معتدل و مطبوع است. دو رودخانه ورسک و گتو در کنار آبادی جریان دارند.
باغ شازده یا شاهزاده مربوط به اواخر دوران قاجاریه زیباترین باغ تاریخی ایران بوده و در حدود 2 کیلومتری شهر ماهان و حوالی کرمان در دامنه کوه های تیگران واقع شده است.
کوشک یا عمارت های این باغ بسیار زیبا و به صورت دو آشکوبه ساخته شده است. فواره های زیبای باغ براساس اختلاف ارتفاع فعال بوده و نمادی از هوش و ذکاوت مردم کرمان است.
در این باغ درختان میوه متنوعی به چشم میخورند و در جلوی عمارت هم حوضها و فوارهها آبنمای زیبایی را تشکیل دادهاند. منبع آب باغ رودخانه کوچک تیگران است.
هر ساله گردشگران از این باغ زیبای ایرانی بازدید میکنند و از زیبایی و طراوت آن لذت میبرند. باغ شاهزاده در تاریخ سی ام تیرماه 1390 به ثبت جهانی یونسکو رسیده است .
ماهان از جمله باغ شهرهای ایران محسوب می شود که همچنان بافت تاریخی خود را حفظ کرده است و به جز باغ شاهزاده دارای بناهای تاریخی متعدد دیگر و مراکز اقامتی و سیاحتی بی نظیری است و بدون شک در کنار بم قطب گردشگری کرمان است.
بناهای باغ عبارتند از کوشک اصلی یعنی سکونتگاه دائمی و یا فصل مالک که در انتهای فوقانی باغ قرار دارد. سردر خانه در مدخل باغ به صورت بنایی خطی جبهه ورودی باغ را اشغال کرده و در دو طبقه بنا شده است. طبقه فوقانی دارای اطاقهایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش بینی شدهاند. سایر بناهای خدماتی باغ از حصار اصلی استفاده کرده و به صورت دیواری مرکب بناهای مختلف خدماتی را در نقاط مناسب در خود جا داده است. این باغ علاوه بر سردر، شامل عمارت شاهنشین و حمام نیز میباشد. در حال حاضر قسمت شاهنشین، به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره میشود.